داشبورد مالی│داشبورد مدیریتی مالی رامیکس
داشبورد مالی یک ابزار مدیریتی است که به ردیابی و پیگیری همۀ KPIهای مالی مربوط به سازمان شما کمک میکند، امکان مدیریت مؤثر پول نقد و امکان ردیابی هزینهها، فروش و سود را با جزئیات برای تحقق و عملکرد بهتر اهداف مالی یک بخش یا شرکت فراهم میکند.
امروزه بیش از هر زمان دیگری، متخصصان و بخشهای مالی برای ارائۀ بینش سریع و گزارشهای مالی واضح و قابلاعتماد تحتفشار شدیدی هستند درعینحال که باید عملکرد شرکت را نیز بهبود بخشند. با استفاده از داشبوردهای مدیریتی مالی، یک کسبوکار میتواند تمام دادهها را بهدقت و با سرعت در زمان واقعی درک و اندازهگیری کند. داشبوردهای مدیریتی مالی، کارشناسان مالی را قادر میسازند تا ارقام را سریعتر تأیید و جزئیات مالیای را بررسی کنند که بهرهوری را افزایش میدهد و درنهایت یک محیط مالی پایدار را فراهم میکند.
دادههای موجود در داشبورد مالی، گزینههای تجزیهوتحلیل غنی از یک نقطۀ دسترسی و KPIهای مالی با هشدارهای (آلارمهای) هوشمندِ یکپارچه که فوراً ناهنجاریها را تشخیص میدهند، تمامی این ویژگیها باهم گزینههای نامحدودی را ایجاد کرده و در اختیار شما قرار میدهند و ابزارهای سنتی خستهکنندۀ تحلیل و گزارش دادهها را حذف میکنند. درواقع با کمک هوش تجاری مدرن مالی، این فرصت را پیدا میکنید که تمامی دادههای مالیتان را یکپارچه کرده و بینش عملی فوری را ایجاد کنید.
در این مقاله 6 داشبورد مدیریتی مالی حرفهای را معرفی میکنیم که برای نقشها و سطوح مختلف در صنعت یا بخش مالی ایجاد شدهاند:
- Cash Management Dashboard (داشبورد مدیریت پول نقد یا وجه نقد)
- Financial KPI Dashboard (داشبورد KPI مالی)
- Profit and Loss Dashboard (داشبورد سود و زیان)
- CFO Dashboard (داشبورد تجزیهوتحلیل حاشیۀ سود)
- Actual vs Forecast Dashboard (داشبورد واقعی در مقابل داشبورد پیشبینی)
- Financial Performance Dashboard (داشبورد عملکرد مالی)
Cash Management Dashboard (داشبورد مدیریت پول نقد یا وجه نقد)
این نوع داشبورد مدیریتی مالی یک نمای کلی از وضعیت مدیریت نقدینگی و جریان وجوه نقد جاری شما و درعینحال شاخصی مهم ارائه میکند که بهواسطۀ آن میتوانید دریابید که چگونه با بهینهسازی فرایندهای رسیدگی به حسابهای پرداختنی و حسابهای دریافتنی، وضعیت این معیارها را بهبود بخشید. بهتفصیل، این نوع داشبورد یک نمای کلی از نسبت آنی، نسبت جاری، ماندۀ نقدی یا موجودی نقد (cash balance) و بدهیهای معوق (outstanding debts) به شما ارائه میدهد.
در ابتدا، داشبورد مدیریت پول نقد، نسبت آنی و نسبت جاری شما را بررسی میکند. نسبت جاری یک معیار مالی است که میزان نقدینگی یک کسبوکار و توانایی آن در پرداخت بدهیهای کوتاهمدت (بدهی و پرداختنیها) با داراییهای کوتاهمدت آن (نقد، موجودی، مطالبات) را نشان میدهد. این KPI صرفاً رابطۀ بین بدهیهای جاری و داراییهای جاری است و نشاندهندۀ انعطافپذیری شرکت در استفادۀ سریع از پول برای تملکها (acquisitions) یا پرداخت بدهی است. هدف شما باید همیشه دستیابی به نسبتی بالاتر از 1:1 باشد تا از اینکه میتوانید نسبت به تعهدات پرداختیان متعهد باشید، اطمینان یابید. این داشبورد مدیریت مالی به شما این فرصت را میدهد تا خیلی سریع از اینکه شرکتتان از قدرت نقدینگی مالی لازم برای بقا و شکوفایی برخوردار است، اطمینان حاصل کنید.
همچنین این داشبورد تصویری فوری از وضعیت حسابهای پرداختنی و حسابهای دریافتنی شما را ارائه میدهد. این ویژگی فرصتی را برای شما فراهم میکند تا بهسرعت در مورد هزینههای جاری و پول جمعآوریشدۀ خود فکر کنید تا مطمئن شوید که هیچگونه مطالبات و بدهیهایی که دارید برای مدت طولانی بهصورت معوقه باقی نمیماند. شما میتوانید الگوهای پرداخت و وصول بدهیها را با توجه به نسبتهای جاری و آنی خود، آزمونهای نقدینگی و ثبات مالی، تجزیهوتحلیل کنید.
Financial KPI Dashboard (داشبورد KPI مالی)
این نوع داشبورد مالی یک نمای کلی از برجستهترین KPIها را ارائه میدهد که میتواند تقریباً برای هر کسبوکار یا بخش مالی اِعمال شود که به مدیریت و فرایندهای عملیاتی پایدار و فعال نیاز دارد. این داشبورد با کمک نرمافزار تحلیل مالی برای پاسخ به سؤالات مهم دربارۀ نقدینگی، صورتحسابها، بودجهبندی و ثبات مالی کلی یک سازمان ایجاد شده است.
داشبورد KPI مالی با یک نمای کلی از سرمایۀ در گردش جاری شما شروع میشود که شامل داراییهای جاری و بدهیهای جاریتان است. این اطلاعات به شما نشان میدهد که آیا شرکت شما در کوتاهمدت ازلحاظ نقدینگی و عملیاتی کارآمد و ازنظر مالی سالم است. اگر سرمایۀ در گردشتان به میزان قابلتوجهی بالا باشد، پتانسیل سرمایهگذاری و رشد را دارید. از سوی دیگر، اگر داراییهای جاریتان از بدهیهای جاریتان بیشتر نباشد، خطر ورشکستگی بیشتر است. در مثال تصویری داشبورد مالی میبینیم که سرمایۀ در گردش 61000 دلار و نسبت جاری 1.90 است، به این معنی که شرکت منابع مالی کافی برای حل نقدینگی در کوتاهمدت را دارد.
بخش مرکزی این داشبورد بر چرخۀ تبدیل نقدی یا وجوه نقد (CCC) در 3 سال گذشته تمرکز دارد. مهم است که روندها را در CCC دنبال کنید تا ببینید که این چرخه در حال کاهش یا افزایش است. یک نمای کلی فشرده از این نمودارها نشان میدهد که در 3 سال گذشته، شرکت در تبدیل سرمایهگذاریها، موجودی و منابع خود به جریانهای نقدی کارآمد بوده است، زیرا چرخۀ نقدی بهطور پیوسته در طول زمان کاهش یافته است.
این داشبورد در زیر چرخۀ تبدیل نقدی، وضعیت فرایندهای صورتحساب و پرداخت را به تصویر میکشد. آدرس اشتباه، پرداختهای تکراری و مبالغ نادرست، همگی بر نرخ خطای پرداخت فروشنده تأثیر میگذارند و اگر بخش حسابهای پرداختنی، این فرایندها را بهطور مؤثر کنترل نکند، آن را افزایش میدهد. میبینیم که در سال گذشته، این نرخ چند جهش داشته که میانگین کلی را بهویژه در شهریور افزایش داده است. عاقلانه است که ببینیم دقیقاً در این ماه چه اتفاقی افتاده و چه نوع فرایندهایی باید بهروزرسانی یا تنظیم شوند. ماههای بعدی کاهش کلی این نرخ را به همراه داشته است که میتواند به این معنی باشد که شرکت تجربۀ کافی را برای حل این مشکل با توجه به بررسی ماه شهریور کسب کرده است.
نسبت آنی و جاری، وضعیت نقدینگی شرکت را نشان میدهد درحالیکه حاشیۀ سود خالص یکی از مهمترین شاخصهای وضعیت مالی و سلامت یک شرکت است. این معیار نشان میدهد که چه مقدار از درآمد خالص بهعنوان درصدی از درآمد ایجاد شده است. این قسمت از داشبورد بهوضوح نشان میدهد که وضعیت مالی شرکت در مسیر درستی قرار دارد و بهخوبی پیش میرود. واریانس بودجه نشان میدهد که سود مثبت است یا منفی. اشتباهات در هنگام ایجاد بودجه مانند فرضیات اشتباه، عملیات ریاضی نادرست یا تکیه بر دادههای قدیمی همگی میتوانند منجر به تغییرات در واریانس شوند. بنابراین، اهمیت دارد که بودجه را تا حد امکان دقیق ایجاد کنید. این داشبورد گزارش مالی به شما در این فرایند کمک میکند.
Profit and Loss Dashboard (داشبورد سود و زیان)
این تصویر در داشبورد سود و زیان یک نمای کلی از صورت سود و زیان از درآمد تا سود خالص را که با نسبتهای عملکردی مرتبط افزایش مییابد، نشان میدهد و از طریق آن میتوانید بهآسانی این معیارها را درک کنید. داشبورد مالی حول محور چهار شاخص مهم مالی متمرکز است. حاشیۀ سود ناخالص (gross profit margin)، نسبت OPEX (هزینههای عملیاتی)، حاشیۀ سود عملیاتی (operating profit margin) و حاشیۀ سود خالص (net profit margin). همچنین در این داشبورد مالی، خلاصهای از چهار جزء فرعی طبقهبندی مالیِ از صورت سود و زیان کلی ارائه شده است.
با درآمد شروع میکنیم که عمدتاً تحت تأثیر قیمت فروش و تعداد واحدهای فروختهشده است و بدون در نظر گرفتن سایر هزینهها یا مالیاتها نشان داده میشود. کسر بهای تمامشدۀ کالای فروختهشده، سود ناخالص شرکت شما را نشان میدهد و به درآمد پس از محاسبۀ هزینهها اشاره میکند. OPEX به هزینههایی اشاره دارد که شرکت شما درنتیجۀ انجام عملیات عادی کسبوکارتان متحمل میشود. این هزینههای «غیرقابلاجتناب» در هر عملیات کسبوکار با توجه به ماهیتش وجود دارند، اما درک کامل آنها ضروری است. در این نوع داشبورد مالی، بهطور خاص به OPEX برای فروش، بازاریابی، فناوری اطلاعات و هزینههای عمومی و اداری نگاه میکنیم. همچنین سایر درآمدها و هزینهها را در صورت P&L لحاظ میکنیم که شاید شامل هزینههای متحمل شده از بازسازی و مبادلۀ ارز و … باشد. سود حاصله قبل از بهره و مالیات (EBIT) و بهویژه روند آن یکی از معیارهای اصلی برای توصیف وضعیت مالی یک شرکت است. در پایان، پس از (کسر) تمام هزینههای مربوط به پرداخت بهره و مالیات، سود خالص محاسبه میشود. سود خالص یک واسنجی استاندارد برای ارزیابی موفقیت یا شکست یک شرکت یا جنبههای خاصی از عملیات آن است.
در کنار صورت سود و زیان، این داشبورد سود و زیان، معیارهای مهمی را نشان میدهد که سلامت کسبوکار و سودآوری عملیات شما را توصیف میکند. هنگام مقایسۀ این KPIها در بین شرکتها بسیار اهمیت دارد که این موضوع را در نظر بگیرید که این ارقام شاید بهطور قابلتوجهی در صنایع مختلف تغییر کند. بااینحال، آنها یک ابزار استاندارد برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت است تا بتوان مقایسهها را بهطور صحیح و قابلاعتماد انجام داد. با استفاده از این نوع داشبورد مدیریت مالی، این اطلاعات حیاتی را برای نظارت در زمان واقعی در اختیار دارید و میتوانید اقدامات درست را در زمان مناسب انجام دهید.
حاشیۀ سود ناخالص، درصدی از کل درآمد باقیماندۀ فروش پس از محاسبۀ تمام هزینههای مستقیم مرتبط با تولید کالا یا خدمات را نشان میدهد. این معیار نشان میدهد که تلاشهای شما در این شرکت، سرمایهگذاریها، تحقیق و توسعه و غیره تا چه اندازه به کسب سود کمک میکنند. حاشیۀ سود عملیاتی یا حاشیۀ EBIT با تقسیم EBIT شما بر درآمد ایجادشده در همان دوره محاسبه میشود. نسبت سود خالص نشان میدهد که شرکت چقدر در تبدیل درآمد به سود بهخوبی عمل میکند. نسبت سود خالص یک معیار عالی برای ارزیابی عملکرد با در نظر گرفتن سرمایهگذاریها، نوسانات بازار و سایر ملاحظات عملیاتی است.
CFO Dashboard (داشبورد تجزیهوتحلیل حاشیۀ سود)
گزارش با جزییات کاملتر از بهترین داشبوردهای مدیریت مالی توسط CFOها (مدیران ارشد مالی) دنبال میشود. آنها معمولاً بر معیارهای سطح بالا تمرکز میکنند که صرفاً فقط معیارهای مالی را شامل نمیشود. بنابراین میتوانید معیارهای رضایت کارمند یا مشتری را نیز بیابید، همانطور که در مثال تصویری بالا نشان داده شده است.
داشبورد روی 4 حوزۀ اصلی تمرکز میکند که میتوانند برای مدیران مالی مرتبط و جالب باشند: هزینهها، اهداف فروش، سود ناخالص، و سطوح رضایت مشتری و/یا کارمندان. میتوانید بهراحتی به داشبورد دیگری نیز متصل شوید و حوزههای موردنظر خاصی مانند شاخصهای بازار، تحلیل مشتری، روابط سرمایهگذار (investor relations)، مدیریت پول نقد و غیره را پیادهسازی کنید.
معیارهای کلیدی که در سمت چپ بالای این داشبورد تحلیل مالی نشان داده شدهاند شامل درآمد، سود ناخالص، EBIT، هزینههای عملیاتی و درآمد خالص است. بهاینترتیب، هر مدیر مالی میتواند دید کلیِ روشنی از عملکرد مالی در سه ماهۀ اول سال داشته باشد. میتوانید ببینید که در برابر اهداف تعیینشده چگونه عمل کردید و نتیجه بگیرید که هزینههای عملیاتی واقعاً بالاتر از برنامهریزیشده است. سپس میتوانید بهآسانی به جستجوی دقیقتر بپردازید، سؤالهایی برای علت این اتفاق بپرسید و دلیل آن را تحلیل کنید تا از وقوع چنین سناریوهایی در آینده جلوگیری کنید. با نمودار گِیج یا عقربهای (Gauge charts) ساده در مثال تصویری متوجه شوید که معیار بهخوبی درحالتوسعه است یا در «محدودۀ قرمز» (red zone) قرار دارد.
سمت راست تصویر داشبورد، تفکیک هزینهها را با یک تب اضافی نشان میدهد که بر درآمد متمرکز است. میبینیم که در این مورد فروش بالاترین هزینهها را در این سه ماه ایجاد کرده است. این نما میتواند این ایده را بدهد که بیشترین هزینههای شما به کجاها تخصیص پیدا کرده است و آیا فرصتی برای کاهش آنها وجود دارد. همچنین 3 معیار دیگری نیز در داشبورد وجود دارد: ارزش افزودۀ اقتصادی (EVA)، berry ratio، و نسبت سرانۀ حقوق و دستمزد (payroll headcount ratio)، اما میتوانید KPIهای خود را در صورت نیاز در نرم افزار داشبورد مدیریتی رامیکس سفارشیسازی کنید. این 3 معیار، ارزش اقتصادی واقعی شرکت شما و همچنین اینکه آیا در حال از دست دادن یا تولید پول هستید یا خیر را نشان میدهد؛ و اینکه چه تعداد کارمند از تلاشهای شرکت در زمینۀ حقوق و دستمزد راضی هستند و از آن حمایت میکنند.
در قسمت پایین مثال تصویریِ داشبورد میتوانیم جزئیات مربوط به سطوح رضایت کارکنان و مشتریان را که با روند 3 ماهه بیان شده، ببینیم. در این مورد، روند رضایت کارکنان منفی است، بنابراین شاید بخواهید بررسی کنید که چه اتفاقی افتاده و چگونه میتوانید آن را تغییر دهید.
Actual vs Forecast Dashboard (داشبورد واقعی در مقابل داشبورد پیشبینی)
این نوع داشبورد برداشتی متفاوت از صورت سود و زیان است که این بار شامل پیشبینیهای مفید برای هزینهها و درآمد است. پیشبینی مالی به شیوهای ارزشمند برای کسبوکارها تبدیل شده است، زیرا تصویری دقیق از وضعیت مالی آنها در آیندۀ نزدیک ارائه میکند.
پیشبینی نقش مهمی در توسعۀ بودجه برای سال مالی آینده دارد. با تجزیهوتحلیل دادههای موجود و تاریخی، کسبوکارها میتوانند روندها را شناسایی کرده و اهداف بودجهای قابلدستیابی را تعریف کنند که بسته به شرایط بازار و سناریوی واقعی سازمان، میتوانند بهصورت فصلی یا ماهانه دوباره ارزیابی شوند.
داشبورد مالی واقعی در مقابل داشبورد مالی پیشبینی نگاهی به سه حوزۀ اصلی در امور مالی دارد: درآمد، هزینهها و سود خالص برای 12 ماه گذشته. هر یک از اینها شامل بینشهایی دربارۀ ارزش واقعی و پیشبینیشده، و همچنین واریانس مطلق واحد پولی و درصدی بین این دو است. بهعنوانمثال در حوزۀ درآمد، بین مقدار واقعی و پیشبینیشده 3.82-% واریانس وجود دارد.
نحوۀ تفسیر این انحراف همچنین به نحوۀ رویکرد اخذشدۀ کسبوکار نسبت به فرایندهای پیشبینی و بودجهبندیاش بستگی دارد. ازیکطرف برای پیشبینی مالی باید کیفیت مدل خود را تعریف کنید که برای مثال تحت تأثیر فاصلۀ اطمینان انتخابی شما قرار دارد. بر اساس این تنظیمات برای پیشبینی، محدودهای با حد بالا و پایین و همچنین محتملترین مقدار پیشبینیشدۀ مشخص را دریافت خواهید کرد. این مقدار مشخص همان چیزی است که در تصویر بالا در داشبورد نشان داده شده است. از سوی دیگر، بودجهبندی به اهداف خاصی دست مییابد که قبلاً با پیشبینی و سایر عوامل فردی تعریف شده است. بنابراین، شرکتها شاید تصمیم بگیرند که اهداف بودجهبندی مشخصشان را در محدودۀ پیشبینی حد بالاتر یا پایینتر انتخاب کنند، و این البته بر نحوۀ تفسیر این انحرافات بین اعداد پیشبینیشده و واقعی تأثیر میگذارد.
این نوع داشبورد نگاهی دقیق به هزینههای شما دارد و هزینههای عملیاتی، COGS (هزینۀ کالای فروختهشده) و مالیاتها را تفکیک میکند. پیشبینی هزینه، یک فعالیت ارزشمند برای بخش مالی است زیرا به تعریف منابع موردنیاز برای 12 ماه آینده کمک میکند. در تصویر بالا از این داشبورد میبینیم که هزینههای کلی کمی کمتر از مقدار پیشبینیشده است. دلیل آن میتواند به دلیل یک استراتژی خوب مدیریت هزینه باشد یا به دلیل تأخیر در اجرای یک پروژه یا راهاندازی محصولی که انتظار میرفته هزینههای بیشتری نیاز داشته باشد. اگر دومین دلیل علت آن باشد، همیشه مهم است که پیشبینیتان را بر اساس وضعیت فعلی سازمان ارزیابی کنید.
بخش Net profit در این نوع داشبورد یک نمای کلی از سود خالص را نشان میدهد. این KPI نشاندهندۀ میزان سودآوری کسبوکار پس از کسر تمام هزینهها و مخارج است، بنابراین نظارت دقیق بر آن برای ارزیابی سلامت مالی سازمان ضروری است. در اینجا واریانس %34.76- در سود خالص را مشاهده کنیم. اگر میخواهید عمیقتر علل را بررسی کنید، میتوانید به نمودارهای تفکیک هزینهها و درآمدها نگاه کنید و نتایج عمیقتری در مورد نتیجه کسب کنید. اما به یاد داشته باشید که بسته به رویکردی که کسبوکار در پیشبینی مالی خود در پیش میگیرد، درک این مقادیر میتواند متفاوت باشد.
Financial Performance Dashboard (داشبورد عملکرد مالی)
آخرین نمونۀ داشبورد مدیریت مالی یک نمای کلی از میزان کارآمدی سرمایۀ شما و همچنین یک نمای کلی از معیارهای اصلی در ترازنامهتان را ارائه میکند. این داشبورد مدیریت مالی شامل 4 شاخص بازده دارایی (ROA)، شاخص نسبت سرمایۀ در گردش (WCR)، شاخص بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) و شاخص نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (DER)، است. این چهار شاخص کلیدی عملکرد، درکی فوری از روندها در نحوۀ مدیریت داراییهای شرکتتان ارائه میکند. تفکیک اقلام ترازنامه، داراییهای جاری (وجه نقد، حساب دریافتنی، موجودی) و همچنین داراییهای بلندمدت شما را نشان میدهد و همچنین اطلاعاتی دربارۀ کل بدهیهایتان ارائه میدهد که با دو مؤلفۀ فرعی بدهیهای جاری و حقوق صاحبان سهام (ارزش ویژه) نشان داده شده است.
این نوع داشبورد مدیریتی مالی، اطلاعات ارزشمندی دربارۀ ساختار سرمایۀ کسبوکارتان در اختیارتان قرار میدهد. DER، میزان بدهی شما را برای تأمین مالی داراییها و عملیاتتان در مقایسه با حقوق صاحبان سهام موجود اندازه میگیرد. این شاخص از تقسیم کل بدهیها بر حقوق صاحبان سهام محاسبه میشود. دو شاخص بازده داراییها و حتی مهمتر از آن بازده حقوق صاحبان سهام، ارقام اصلی در بازار سهام در ارزیابی شرکتتان بهعنوان یک فرصت سرمایهگذاری هستند. هر چه بدهی بیشتری داشته باشید، ROE شما در مقایسه با ROA شما بزرگتر است.
این نوع داشبورد مدیریت مالی بهدقت این دو نسبت را کنترل میکند تا اطمینان حاصل کند که میتوانید کنترل این جنبههای مالی بسیار مهم را در زمان واقعی حفظ کنید. رها کردن این نسبتها و بیتوجهی به آنها فاجعه است و میتواند منجر به زیانهای غیرمنتظره، ورشکستگی و از دست دادن پایگاه یا داراییهای مشتریان شود. علاوه بر این، ROA، یک آزمون لیتموس حیاتی برای موفقیت شرکت و یک شاخص اصلی برای سرمایهگذاران بالقوه است. شرکتهایی که بازده داراییهای پایینی دارند، در تلاش برای جذب سرمایهگذار با مشکلات زیادی مواجه میشوند. سهامداران و سرمایهگذاران بیشتر به دنبال آگاهی از بازده سهام شما هستند، که درنهایت به آنها نشان میدهد که شرکت شما چه مقدار پول از سرمایهگذاریهایشان را برمیگرداند. از این داشبورد عملکرد مالی برای نظارت دقیق بر این جنبههای اساسیِ پیشرفت شرکت و اطمینان از دوام و موفقیت بلندمدت خود استفاده کنید.
با معرفی این داشبوردهای مدیریت مالی، قدرت تجسم دادهها را در عملکرد مالی، نظارت و تجزیهوتحلیل نشان دادیم. این داشبوردها میتوانند توسط مدیریت سطح C، مدیران بخش، متخصصان و کارشناسان مالی استفاده شوند که نیاز به دیدی کلی و تسلط بر دادههایشان دارند. اگر برای ساخت داشبورد جهت تهیۀ گزارشهای مالی شرکتتان یا حتی انتخاب و ترکیب KPIها و استراتژیهای مالی نیاز به مشاوره دارید، میتوانید با ما در تماس باشید.